ทุกครั้งที่ค่าฝุ่น PM 2.5 พุ่งสูง เรามักจะได้รับคำเตือนให้ “หลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง” หรือ “สวมหน้ากาก N95” แต่หลายคนอาจยังไม่เข้าใจอย่างชัดเจนว่า ค่าฝุ่นที่เห็นตามแอปพลิเคชันหรือเว็บไซต์นั้นหมายถึงอะไร และระดับไหนที่จัดว่า “อันตราย” ต่อสุขภาพและเกินค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศอย่างแท้จริง
PM 2.5 คืออะไร และอันตรายอย่างไร ?
PM 2.5 คือ ฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน (ประมาณ 1 ใน 25 ของเส้นผ่านศูนย์กลางเส้นผมมนุษย์) ขนาดเล็กมากจนสามารถแทรกผ่านทางเดินหายใจ เข้าสู่ถุงลมปอด และอาจผ่านเข้าสู่กระแสเลือดได้ ซึ่งทำให้เกิดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ หลอดเลือด สมองอุดตัน มะเร็งปอด หรือโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ
รู้จักค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศ
หนึ่งในตัวชี้วัดค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศที่มักถูกอ้างอิงคือ ดัชนีคุณภาพอากาศ (AQI: Air Quality Index) ซึ่งคำนวณจากค่าความเข้มข้นของมลพิษในอากาศหลายชนิด รวมถึง PM 2.5 โดย AQI จะแสดงผลในรูปแบบตัวเลข พร้อมสีที่บ่งบอกถึงระดับความเสี่ยงต่อสุขภาพ ดังนี้
| ค่า AQI | ระดับคุณภาพอากาศ | ความหมาย |
| 0 – 50 | ดี | ปลอดภัยต่อทุกคน |
| 51 – 100 | ปานกลาง | ยอมรับได้ แต่กลุ่มเสี่ยงควรระวัง |
| 101 – 150 | เริ่มมีผลต่อกลุ่มเสี่ยง | ผู้ป่วย เด็ก ผู้สูงอายุควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมนอกบ้าน |
| 151 – 200 | ไม่ดีต่อสุขภาพ | ทุกคนเริ่มได้รับผลกระทบ |
| 201 – 300 | มีผลกระทบรุนแรง | ทุกคนควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมนอกบ้าน |
| >300 | อันตราย | ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอย่างชัดเจน |
นอกจากนี้ ค่าฝุ่น PM 2.5 ยังมีค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศแยกเฉพาะ โดยในประเทศไทย กรมควบคุมมลพิษกำหนดไว้ว่า:
- ค่าเฉลี่ยราย 24 ชั่วโมง ไม่ควรเกิน 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (µg/m³)
- หากเกินจากนี้ ถือว่าเป็นระดับที่มีผลกระทบต่อสุขภาพ
ทำไม PM 2.5 ถึงกลายเป็นเรื่องใกล้ตัว ?
ในช่วงฤดูหนาวหรือหน้าแล้ง ลมสงบและอากาศนิ่ง ทำให้ฝุ่นไม่สามารถลอยตัวขึ้นสูงได้ ส่งผลให้ PM 2.5 สะสมอยู่ในระดับต่ำใกล้ผิวดินโดยเฉพาะในเมืองใหญ่ พื้นที่จราจรหนาแน่น หรือบริเวณที่มีการเผาในที่โล่ง เช่น เผาขยะ เผาเศษวัสดุเกษตรกรรม
สิ่งที่น่ากังวลคือ ผู้คนจำนวนมากเริ่มแสดงอาการระคายเคือง เช่น ไอ เจ็บคอ แสบตา หรือหายใจติดขัด โดยไม่รู้ว่าสาเหตุเกิดจากค่าฝุ่นที่สูงขึ้นเกินค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศ ซึ่งหากได้รับสะสมต่อเนื่อง อาจกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว
วิธีป้องกันตนเองในวันที่ฝุ่นฟุ้ง
- เช็กค่าฝุ่นก่อนออกจากบ้าน ผ่านแอปพลิเคชัน เช่น Air4Thai, IQAir, หรือเว็บไซต์กรมควบคุมมลพิษ
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง หากค่า AQI เกิน 150 ขึ้นไป
- สวมหน้ากากอนามัยที่กรองฝุ่นได้จริง เช่น N95 หรือ KF94
- ติดตั้งเครื่องฟอกอากาศ โดยเฉพาะในห้องนอนหรือห้องที่มีการอยู่อาศัยนาน
- งดเผาในที่โล่ง และช่วยกันลดแหล่งกำเนิดฝุ่น เช่น การขับรถให้น้อยลง หรือเลือกใช้ขนส่งสาธารณะ
การป้องกันจะได้ผลดีเมื่อเรามีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศ และติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด ไม่ใช่แค่พึ่งพาอาการทางร่างกายเท่านั้น เพราะบางครั้งแม้อาการจะยังไม่ชัดเจน แต่ค่าฝุ่นก็เกินระดับที่ควรหลีกเลี่ยงแล้ว
PM 2.5 ไม่ใช่เพียงค่าตัวเลขที่ผ่านหน้าจอไปวัน ๆ แต่คือสัญญาณเตือนสุขภาพที่ทุกคนควรใส่ใจ การเข้าใจค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศ และรู้วิธีป้องกันตนเองอย่างถูกต้องคือจุดเริ่มต้นสำคัญที่จะทำให้เรารับมือกับมลพิษทางอากาศได้อย่างมีประสิทธิภาพ และหวังว่าทุกคนจะได้หายใจเต็มปอดในวันที่อากาศดี โดยไม่ต้องกังวลทุกครั้งที่เปิดแอปดูค่า AQI.
เปิดกรุ๊ปให้เพื่อนๆ ที่รักการวิ่ง ไปคุยกัน
🏃 ♂ bit.ly/VRUNGROUP
.
#วิ่งไหนกันปั่นไหนดี #Sports #Running
#Cycling #Triathlon #Swimming
